Foto Kick Smeets

Een sticker in je paspoort die aantoont dat je legaal in Nederland verblijft en hier mag werken: dat is wat al meer dan 68.000 ontheemden uit Oekraïne hebben gekregen. De IND stelde de afgelopen maanden alles in het werk om iedereen die daar recht op heeft, van een sticker te voorzien. Een van de oplossingen daarbij was het inzetten van Oekraïense hosts. Het bleek de beste beslissing uit het project te zijn.

‘Het is niet alleen een baan, het is mijn passie’, vertelt Yevheniia Dzyuba. ‘Ik ben dankbaar dat ik iets kan terugdoen voor mijn land in deze moeilijk tijd.’ Net als veel andere Oekraïners, is Yevheniia zwaar getroffen door de oorlog. ‘Voor de oorlog hadden wij een goed leven in Oekraïne’, vertelt ze. ‘Ik heb twee universitaire studies gedaan en runde een succesvol eigen bedrijf. Mijn man is vrachtwagenchauffeur en samen hebben we een dochter van elf. We leefden een normaal, rustig leven met werk, gezin en school. Maar dat veranderde direct na de oorlog.’

Zonder man naar Nederland

Yevheniia en haar gezin woonden op dertig kilometer afstand van de Russische grens. ‘Het was snel duidelijk dat wij niet in Oekraïne konden blijven’, vertelt ze. ‘Vrienden zaten al in Nederland en raadden mij aan om ook te komen. Zij hebben mij geholpen en in maart ben ik met mijn dochter naar Nederland gekomen. Mijn man mocht niet mee; mannen van zijn leeftijd mogen de grens niet over omdat zij moeten vechten in het leger. Het is verschrikkelijk, we proberen geregeld contact te hebben. Ons huis is gebombardeerd, alles is weg. Gelukkig is iedereen nog in leven, maar ik maak me heel veel zorgen.’

Positieve energie

De baan als host van de IND is een welkome afleiding voor Yevheniia: ‘In Nederland kwam ik in een gastgezin. De vrouw van dit gezin werkte bij de IND. Zij tipte mij op de mogelijkheid om host te worden. Daar ben ik blij mee, want het bevalt me hier heel goed. Ik kan mezelf ontwikkelen, help andere mensen en hoef even niet te denken aan stressvolle dingen. Ook de mensen die hier langskomen voor een sticker vinden het fijn dat ze geholpen worden door een landgenoot. Het is heel fijn als iemand jou in je eigen taal aanspreekt en je op weg helpt. Hun dankbaarheid geeft mij ook weer positieve energie.’

Gouden greep

Die wisselwerking is het grootste succes van de inzet van Oekraïense hosts, volgens IND-projectleider Betty Sieperda. ‘Het is een gouden greep’, vertelt ze. ‘In korte tijd moesten er heel veel Oekraïners een sticker krijgen. Dat was voor ons een enorme puzzel: hoe gingen we dat aanpakken? We draaiden een pilot met de veiligheidsregio Utrecht, maar leerden ook van de GGD: zij hadden immers ervaring opgedaan met grootschalige prikstraten. Zo ontstond het idee om ‘stickerstraten’ op te zetten.’

Gericht werven

Meteen was duidelijk dat twee dingen noodzakelijk waren: een goed werkend afsprakensysteem en heel veel personeel. Betty: ‘En dat in een krappe arbeidsmarkt. Bovendien ontdekten we dat niet alle Oekraïners goed Engels spreken of het westerse schrift gebruiken. Dat was lastig voor ons. Op de stickerlocaties merkten we dat Oekraïners elkaar spontaan hielpen bij het invullen van de formulieren. Ook boden mensen zich aan om te helpen. Zo ontstond het idee om gericht te werven, zeker omdat Oekraïners ook gewoon mogen werken in Nederland.’

Winwin-situatie bij uitstek

‘We zijn ontzettend blij met onze hosts’, vervolgt Betty. ‘Ze spreken de taal, geven uitleg over het formulier, de looproute en leggen eenvoudige procedures uit. Soms helpen ze met invullen, want wij kunnen het cyrillische schrift niet lezen. Hun hulp is niet alleen fijn voor onze aanvragers, ook wij profiteren ervan: geregeld geven onze hosts informatie over de Oekraïense taal en cultuur. Met die informatie kunnen wij onze processen weer verbeteren, wat de aanvrager weer ten goede komt. Het is een winwin-situatie bij uitstek.’

Vertrouwen is onbetaalbaar

Dat vindt ook Yevheniia. ‘Wij zijn warm ontvangen door Nederland. Dat ik nu het vertrouwen krijg om hier te mogen werken, is onbetaalbaar. De oorlog heeft mij laten zien wat in het leven echt van waarde is. Toen alles nog goed was, ontplooide ik allerlei activiteiten: ik sportte, reisde, deed cursussen. Ik was altijd op zoek naar dingen die mij gelukkig maakten. Nu weet ik: een normaal, rustig leven leiden, dat is wat ertoe doet. Een leven zoals hier in Nederland. Dat je naar de lucht kunt kijken zonder bommen te zien vallen. De afwezigheid van zorgen, dat is geluk.’

Stickeren gaat door

Alle Oekraïense vluchtelingen in Nederland hebben sinds 1 november een sticker in hun paspoort nodig. Met de sticker tonen zij  aan dat zij rechtmatig verblijf in Nederland hebben en hier mogen werken. De sticker wordt verstrekt aan Oekraïense vluchtelingen vanaf 14 jaar. Verreweg de grootste groep heeft vóór 1 november een sticker gekregen, maar er komen nog elke dag nieuwe vluchtelingen bij. Zij kunnen op afspraak in Amsterdam terecht voor een sticker.