Foto ANP

Bij zo’n 8000 volwassenen met een RANOV-vergunning ploft vanaf deze week een langverwachte brief op de mat. Door een motie van de Tweede Kamer komen al deze mensen – na een jarenlang verblijf – alsnog in aanmerking om Nederlander te worden. Ginette Albersen-Gips (IND) en Angelique Hol (NVVB) vertellen wat de uitvoer van dit complexe dossier betekent. En hoe het de onderlinge banden versterkt.

Jaren geleden werkte Ginette Albersen-Gips voor de IND op het aanmeldcentrum in Zevenaar. Daar nam ze beslissingen over de Regeling Afwikkeling Nalatenschap Oude Vreemdelingenwet (RANOV). Intussen is ze Manager Naturalisatie en maakt ze vanuit die functie het vervolgtraject mee. "Best bijzonder", vindt ze. "Destijds zijn deze mensen afgewezen in de asielprocedure. Vaak omdat ze geen documenten hadden, of omdat er twijfel bestond over hun nationaliteit of identiteit." Omdat deze mensen desondanks in Nederland achterbleven, is met de RANOV-regeling berust in hun verblijf.

Vrijstellingen voor Nederlanderschap

In de praktijk betekent dit een groep mensen die wel in Nederland mag wonen, werken en studeren, maar géén Nederlands paspoort heeft. Daardoor hebben zij bijvoorbeeld geen stemrecht. Voor een deel van de RANOV’ers speelt ook mee dat zij volledig zijn geïntegreerd in de maatschappij en zich intussen ook volwaardig Nederlander willen voelen. Op 7 juli 2021 nam de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid een nieuw besluit: de circa 8000 vreemdelingen die op het moment van de RANOV-vergunningverlening meerderjarig waren, kunnen voortaan gebruikmaken van een aantal vrijstellingen. Zij hoeven geen documenten zoals een buitenlands paspoort of geboorteakte meer te overleggen. En het is ook niet langer verplicht om afstand te doen van hun huidige nationaliteit.

Gemeenten en IND trekken samen op

Eerder dit jaar ging deze vrijstelling al in voor de (destijds) minderjarige RANOV’ers. Daardoor weet Albersen-Gips als geen ander hoe belangrijk de samenwerking met ketenpartners is. "Bij de IND en gemeenten nemen we de beslissing of iemand Nederlander wordt of niet. We hebben elkaar daarvoor hard nodig. De gemeenten ontvangen sowieso alle mensen aan hun loketten. Zij vullen samen met hen de aanvraagformulieren in. Dat is in deze situatie echt niet eenvoudig: je krijgt mensen zonder papieren aan je loket."

Motie maakt dit dossier anders dan anders

Angelique Hol, Strategisch Adviseur bij de Nederlandse Vereniging Voor Burgerzaken (NVVB), beaamt de complexiteit van het RANOV-dossier. Doordat ze zelf 30 jaar lang op burgerzaken werkte, is de uitvoer van aanvraagprocedures haar allesbehalve vreemd. "Gemeenten weten heel goed hoe ze de Nederlandse nationaliteit voor iemand moeten aanvragen", zegt zij. "Maar door de motie van de Tweede Kamer gaat het nu net even anders. En het zijn altijd de uitzonderingen die de dingen lastig maken."

Doorlooptijden zo kort mogelijk

De aanvraagprocedure voor het Nederlanderschap verloopt via verschillende organisaties. Albersen-Gips: "Het is daarom in ieders belang dat het indienen van de aanvragen goed gebeurt en dat we bij de IND zo snel mogelijk op deze aanvragen beslissen. Daarna volgen nog allerlei stappen en handtekeningen, met als afsluiting een naturalisatieceremonie bij de gemeente." Daarbij plaatst ze wel een belangrijke kanttekening: "De IND moet natuurlijk wel tot een positief besluit komen. We doen nog steeds onze eigen naturalisatietoets. Bij grote twijfel over iemands identiteit of nationaliteit kan de aanvraag alsnog worden afgewezen. Deze regeling maakt dat niet anders."

Hulp van webinar tot hotline

Voor de groep minderjarige RANOV’ers die in mei aan de beurt was, zetten de IND en de NVVB meerdere kanalen op om elkaar te ondersteunen. Zoals een webinar voor ruim 500 gemeenteambtenaren en FAQ’s op de website van de IND. Daarnaast ook een telefonische hotline en een mailbox voor dringende vragen. "Een groot succes, zeker die webinar", zegt Albersen-Gips.

Nieuwe groep is groter

Voor de nieuwe groep organiseren de gemeenten en IND dit alles weer. "Met aanpassingen waar nodig. Omdat het nu een grotere groep mensen betreft, verwachten we bijvoorbeeld meer telefoontjes. Daarom zetten we extra medewerkers in, inclusief een achterwacht van inhoudelijk experts. En we informeren alle burgemeesters per brief over de aankomende regeling." Hol vindt het prettig dat de IND ook naar het jaarcongres van de NVVB komt. "Een perfect moment voor een workshop, als we toch iedereen bij elkaar hebben."

Hechter dankzij RANOV

Zowel Hol als Albersen-Gips voorzien weinig problemen bij de uitvoer van de motie. Maar spannend vinden ze het wel. Hol: "We weten niet hoeveel mensen van deze 8000 daadwerkelijk naar burgerzaken komen – of wanneer." Binnenkort publiceert de IND een lijst om hoeveel RANOV’ers het gaat. Hol is daar nu al blij mee. "Zo kunnen we iets beter anticiperen op wat ons te wachten staat." Extra mankracht inzetten is volgens haar sowieso lastig. "Het gaat om heel specialistisch werk. Daarvoor pluk je niet even een uitzendkracht van straat."

Organisaties krijgen een gezicht

Uit de tijd dat Hol zelf nog op burgerzaken werkte, herinnert ze zich dat de IND werd gezien als een organisatie die ver afstond van de gemeenten. Zelf ervaart ze dat nu anders. "Mede dankzij het dossier RANOV zijn we druk bezig om de onderlinge afstanden te verkleinen. We staan open voor elkaars ideeën en de webinars en bijeenkomsten geven de beide organisaties een gezicht." Albersen-Gips: "Vanuit dat oogpunt is RANOV een prachtige aanzet voor toekomstige dossiers waarbij sterke onderlinge banden belangrijk zijn."