Tekst Sandra van Egmond
Foto Jörgen Caris

Fabienne Bruyninckx deed diepgaand onderzoek naar de omgevingsbeleving van bewoners op COA-locaties. De toepassing van het kleurconcept dat daaruit voortvloeide is ‘eenvoudig’: warme en koele kleurcombinaties aanbrengen en zo de sfeer in azc’s beïnvloeden.

De entree van azc Nijmegen, waar we Bruyninckx ontmoeten, heeft vrolijk gekleurde muren. Boven bij de receptie staat in blauw geschilderde letters: ‘Welkom’. Ook in de grote ontmoetingsruimte zijn op de deuren en wanden gekleurde vlakken aangebracht. “Tot nu toe hebben we in dit azc alleen deze twee ruimtes opgeknapt”, vertelt de Antwerpse kleurexpert van het bureau Bruyninckx-Designers. “Maar er ligt een kleurplan voor de hele locatie. Dat kleurplan is onder meer gebaseerd op interviews met asielzoekers en COA-medewerkers, zowel op deze locatie als tal van andere.”

Asielzoekers in AZC Nijmegen

Welzijn bewoners

“Een diepgaand onderzoek naar wat gebruikers van een locatie nodig hebben, is belangrijk”, vindt Bruyninckx. “Anders gaat het al snel over ‘eigen voorkeur’. Een goed doordacht kleurgebruik heeft een positieve invloed op de gemoedstoestand van de bewoners, bezoekers en werknemers. De entree van het azc is bijvoorbeeld een van de belangrijkste ruimtes. Als de kleuren daar goed zijn, voelen mensen zich welkom. In hun kamer hebben asielzoekers kleuren nodig die een sfeer van veiligheid en geborgenheid creëren. Gangen moeten mensen juist uitnodigen om erop uit te gaan. In de ontmoetingsruimtes kun je met kleuren aparte gebieden creëren, zodat bewoners er rustig kunnen zitten én actief kunnen zijn.”

Aardekleur en fel blauw

De rode draad in het COA-kleurconcept is volgens Bruyninckx het warm-koudcontrast. “Dat contrast zie je veel in landen op het Zuidelijk halfrond, waar de meeste asielzoekers vandaan komen. Denk aan een warme aardekleur met fel blauw. Zo’n kleurencombinatie zie je in die landen terug in de weefkunst, het serviesgoed, de kleding. Uit het onderzoek bij het COA blijkt dat asielzoekers meestal niet te veel herinnerd willen worden aan hun cultuur, vanwege nare gebeurtenissen. Ze zijn nu hier en willen een nieuw leven opbouwen. Door het warm-koudcontrast uit hun cultuur subtiel toe te passen in het azc, kun je er toch voor zorgen dat mensen zich hier thuis voelen.”  

Asielzoeker zit in AZC Nijmegen

Kleuren toevoegen

“Met het aanbrengen van kleur op wanden, plafonds en vloeren is in azc’s veel te bereiken”, zegt Bruyninckx. “Ook in ziekenhuizen, scholen en zorginstellingen werken we vaak op die manier. Het is de goedkoopste manier om de sfeer en het welzijn van mensen te beïnvloeden. Met kleurvlakken in een kleine azc-kamer kun je elke bewoner toch een eigen plek en een stukje visuele privacy geven. Door één muur van het leercentrum in een natuurkleur te schilderen, stimuleer je het studieproces. Lange sombere gangen kun je met kleurvlakken ‘breken’ en aantrekkelijker maken. De COA-locaties zijn heel verschillend: kazernes, kloosters, gevangenissen, moderne gebouwen. Het is de kunst om kleuren toe te voegen die in harmonie zijn met de architectuur van deze gebouwen en meerwaarde hebben voor de bewoners.”

Mindset ‘kleur’

De grootste uitdaging vindt Bruyninckx dat alle COA-medewerkers inzien dat kleurgebruik invloed heeft op bewoners. “De locatiemanager van Nijmegen vertelde me dat bewoners de opgeknapte ontmoetingsruimte netter houden dan voorheen. Zij ziet duidelijk dat de nieuwe kleuren in de ruimte zorgen voor structuur en rust. Ook de huismeesters op de COA-locaties waar ik heb gewerkt, zijn enthousiast. Zij onderhouden de gebouwen, hebben contact met bewoners, en zien wat het effect is van de met kleur verrijkte ruimtes. Er zijn ook medewerkers die vooral technisch kijken naar de veiligheid en leefbaarheid van locaties. Zij hebben ‘kleur’ nog niet in hun rijtje kwaliteitseisen staan. Maar als ik hen de onderzoeksfeiten en de eerste kleurtoepassingen laat zien, gaan ook zij meestal snel overstag.”

Fabienne Bruyninckx op bezoek in AZC Nijmegen

Verbeteren leef- en speelomgeving

Het werk van Bruyninckx-Designers in de azc’s is onderdeel van het project Verbeteren Leef- en Speelomgeving (VLS). In dit project verbetert het COA de leef- en speelomgeving van bewoners. Een van de pijlers is het zorgen voor aangename ontmoetings- en activiteitenruimtes, met de focus op kleur. In 2016 is voor COA-locaties een kleurconcept ontwikkeld. Dit jaar is het kleurconcept op acht locaties toegepast en in 2018 krijgen meer locaties kleur. Het project wordt medegefinancierd door het Asiel, Migratie en Integratiefonds (AMIF).