Tekst Heleen Grimmius
Foto Inge van Mill (foto’s zijn in scene gezet)
‘Vroeger zat ik aan de andere kant van de tafel’
Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk helpen en tegelijk de eigen dienstverlening vergroten: het is een schoolvoorbeeld van een win-winsituatie. Bij de aanbesteding van tolk- en vertaaldiensten door de Rijksoverheid werd hier met succes op ingezet. Inmiddels zijn al dertig tolken opgeleid: “Ik ben vanuit een uitkering in een keer doorgegroeid tot zelfstandig ondernemer.”
De Libanese Emma Sayed werkte als accountmanager toen ze in 2009 door de crisis haar baan verloor. “Werk vinden was in die tijd heel moeilijk”, vertelt ze. “Ik zorgde in mijn eentje voor mijn dochter en had geen familie in Nederland die bij kon springen. Via het uitzendbureau had ik af en toe een baantje, maar dat kon niet voorkomen dat ik uiteindelijk in de bijstand belandde. Op internet zag ik een advertentie voor een tolkenopleiding; dat was mijn droom! Ik tolkte al drie jaar als vrijwilliger op azc Luttelgeest en hoewel ik me eerder al had verdiept in een opleiding tot tolk, viel dat destijds af door de hoge kosten van de opleiding. Ik voldeed aan alle eisen en als ik werd aangenomen, kon ik de opleiding gratis volgen… Ik heb meteen gesolliciteerd en was dolblij dat ik werd aangenomen. Voor mij was het een enorme kans om mezelf te ontwikkelen en daarom werkte ik hard. En met een mooi resultaat: inmiddels ben ik afgestudeerd als registertolk.”
Terug op de arbeidsmarkt
Edwin de Koning, categoriemanager tolk- en vertaaldiensten bij de Rijksoverheid, is blij met de resultaten van social return, zoals deze praktijk wordt genoemd. “Social return is een van de inkoopbeleidsdoelstellingen die de Rijksoverheid hanteert”, vertelt hij. “Met social return wordt beoogd dat aanbieders van diensten mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt helpen bij hun terugkeer op de arbeidsmarkt. Bij de aanbesteding van tolk- en vertaaldiensten wilden wij dat de opdrachtnemer zou gaan werken met de principes van social return. Maar om goed te kunnen tolken, moet je hoogopgeleid zijn. Dat vraagt dus nogal wat van de doelgroep. De opdrachtnemer die de aanbesteding won, kwam met het idee om in het bestand van mensen met een uitkering gericht te zoeken naar mensen die wellicht opgeleid konden worden tot basistolk. Daarbij werd vooral gezocht naar mensen die een taal beheersten waar behoefte aan was, zoals Syrisch-Arabisch of Tigrinya, zonder dat er sprake zou zijn van verdringing op de markt.” De eerste wervingsactie leverde gelijk twintig kandidaat-tolken op. De Koning: “Momenteel wordt de vierde groep opgeleid. Twee groepen hebben het hele traject doorlopen en we zijn ontzettend tevreden over de resultaten: maar liefst 70% is geslaagd voor de opleiding, terwijl dat percentage bij reguliere opleidingen tussen de 30 en 40% ligt.”
Investeren in jezelf
Motivatie, zo verklaart Sayed het hoge slagingspercentage. “Toen ik mijn diploma kreeg voor basistolk, hield de manager van het tolk- en vertaalbureau een toespraak. Hij gaf aan dat we verder konden leren om uit te groeien tot registertolk, en dat dit een investering in onszelf zou zijn. Op dat moment realiseerde ik me dat ik eigenlijk pas op de helft was en nam ik mij voor om ook die stap te zetten. Ik ben heel blij dat ik dat gedaan heb, want als registertolk heb ik meer bevoegdheden om te tolken dan als basistolk. En aangezien ik zelfstandig ondernemer ben, kan ik die opdrachten goed gebruiken. Ik ben heel dankbaar dat ik deze kans heb gekregen. Natuurlijk heb ik er zelf hard voor gewerkt, maar dankzij deze mogelijkheid heb ik mijn droom kunnen waarmaken. Vroeger zat ik als asielzoeker aan de andere kant van de tafel en kijk waar ik nu zit.”
Basistolken en registertolken
Emma Sayed is de eerste tolk die vanuit deze speciale opleiding is opgeleid tot registertolk. De Koning: “De wet schrijft voor dat overheidsorganisaties in het straf- en vreemdelingenrecht alleen gebruik mogen maken van tolken die zijn ingeschreven in het Register beëdigde tolken en vertalers. Een registertolk is beëdigd en voldoet aan door de wet voorgeschreven kwaliteits- en integriteitsvoorwaarden. Basistolken worden meer ingezet voor lichtere zaken, zoals een bezoek aan de huisarts. Pas als er onvoldoende registertolken in een bepaalde taal aanwezig zijn of als er sprake is van dringende spoed, mogen deze overheidsorganisaties uitwijken naar een niet-beëdigde tolk.”
ICT-diensten
Na deze positieve ervaringen met social return ziet De Koning ook mogelijkheden voor deze doelgroep in andere sectoren. “Bijvoorbeeld voor ICT-diensten”, vertelt hij. “Het is goed mogelijk dat er nu iemand met een uitkering thuiszit, terwijl hij in zijn land van herkomst een goede ICT’er was. Ik zou iedereen aanraden om goed te kijken naar het potentieel van deze doelgroep.”
