‘Zelfs als iemand onder invloed is, kun je voorzichtig je zorgen uiten’

Waarom is jullie inzet nodig?

“De laatste jaren is het aantal incidenten gerelateerd aan verslavingsproblematiek of middelengebruik sterk toegenomen. Ook vervelende agressie-incidenten waar de collega’s van het COA en GZA behoorlijk last van hebben. Daarnaast zagen we dat de wachtlijsten voor de reguliere verslavingszorg steeds langer werden. Soms wel meer dan twintig weken. Ook vindt de reguliere verslavingszorg asielzoekers maar lastig vanwege de taalbarrière en de verhuisbewegingen. Doorverwijzen gaat niet altijd soepel. Daarom besloten het COA en GZA om verslavingsexperts in te zetten.”

Wat doen jullie?

“Wij adviseren personeel van het COA, GZA, huisartsen en scholen over verslavingsproblematiek. We vertellen hoe je het beste met een verslaafde asielzoeker om kunt gaan. En als collega’s vastlopen met een cliënt, kunnen zij ons vragen om mee te kijken. Verder gaan we met verslavingszorginstellingen in gesprek om problemen in de doorverwijzing proberen op te lossen. In azc Ter Apel is bijvoorbeeld al jaren een spreekuur van Verslavingszorg Noord-Nederland. Dat werkt heel goed, dus dat willen we ook in azc Budel invoeren.”

Wat is je opgevallen?

“Hoe we in de opvang omgaan met verslavingsproblematiek verschilt nogal van locatie tot locatie. We zien nog regelmatig dat medewerkers vinden dat een bewoner ‘maar gewoon moet stoppen’. Maar zo werkt het niet. Verslaving is echt een ziekte. Veel problemen doen zich juist voor als iemand van de één op de andere dag moet stoppen met het middelengebruik, bijvoorbeeld na een overplaatsing naar een andere opvanglocatie waar een andere aanpak geldt. Per direct stoppen met bepaalde middelen kan lichamelijk gevaarlijk zijn, maar kan ook leiden tot zeer agressief gedrag.”

Wat gebruiken verslaafde bewoners zoal?

“Veel bewoners hebben vreselijke dingen meegemaakt en gebruiken middelen die hen verdoven en hun angsten onderdrukken. Mensen gebruiken alle soorten middelen zoals alcohol, opiaten, cocaïne, amfetaminen, cannabis, slaapmiddelen zoals valium en rivotril en andere medicijnen zoals lyrica. Bij een aantal van deze middelen verdwijnt na verloop van tijd het gewenste effect en geeft het op de lange termijn het tegenovergestelde effect, wat tot agressie kan leiden.”

Wat gebeurt er als je met deze middelen stopt?

“Abrupt stoppen zorgt voor ontwenningsverschijnselen die ernstige gevolgen kunnen hebben. Mensen kunnen extreem angstig, zeer onrustig, prikkelbaar en agressief worden. Ze kunnen zelfs insulten krijgen, extreem somber en suïcidaal worden. Ze kunnen ontzettend ziek worden.”

Wat is een goede aanpak bij afkicken?

“We adviseren om in gesprek te gaan en in contact te blijven. Het is een misvatting dat een verslaafde niet voor rede vatbaar is. Zelfs als iemand onder invloed is, kun je voorzichtig je zorgen uiten. Als we een gesprek voeren over medicatiegebruik, wijzen we op de gevaren op de lange termijn en dat we daarom in Nederland bepaalde medicatie beperkt verstrekken. Vervolgens verstrekken we het medicijn, maar bouwen direct af. Tegelijkertijd kunnen we starten met een medicament dat veel beter de oorspronkelijke angstklachten tegengaat. Met deze aanpak, met tijd en aandacht kunnen we agressie voorblijven.

Iemand met een opiaatverslaving zoals heroïne, moet een paar keer per dag drugs kopen om geen ontwenningsverschijnselen te krijgen. Deze verslaving kan voor veel overlast zorgen, omdat mensen aan geld moeten komen om het gebruik te bekostigen. Mensen kunnen gaan stelen of zichzelf prostitueren. Toch zijn deze mensen vrij eenvoudig te behandelen met methadon; een beproefde behandeling die al twintig jaar in de verslavingszorg met succes wordt toegepast.”

Hoelang blijven jullie het COA en GZA ondersteunen?

“We zijn in totaal met zes verslavingsexperts en samen zorgen we voor een landelijke dekking. Eén collega richt zich voornamelijk op scholing en preventie. Zij ontwikkelt momenteel scholing voor COA-personeel. In december hebben we onze aanpak geëvalueerd. We gaan in ieder geval in 2020 nog door met het ondersteunen van COA- en GZA-personeel. Het beste is natuurlijk als we uiteindelijk overbodig zijn. Tot die tijd hoop ik dat we veel personeel kunnen scholen, zodat al het personeel weet hoe ze verslaafde bewoners kunnen begeleiden. En dat COA- en GZA-personeel elkaar beter weet te vinden als het gaat om het aanpakken van de verslavingsproblematiek.”