Ambulant Ondersteunings Team: ‘Samenwerken betekent delen én loslaten’

Volgens Johanna Hoekman-Wijgerse, projectleider van het AOT zit de kracht van de werkwijze in twee elementen: ‘De eerste is de directe inzetbaarheid bij urgente situaties. De tweede is de structurele versterking van het team op locatie, door coaching, kennisdeling en praktijkbegeleiding. Deze combinatie zorgt ervoor dat medewerkers niet alleen worden ontlast bij piekbelasting, maar ook beter toegerust raken om met complexe situaties van ongewenst gedrag om te gaan. Dit geeft direct een impuls aan het vergroten van de kwaliteit van begeleiding en interventie bij overlastgevend gedrag op langere termijn.’

Expertise

Het AOT bestaat inmiddels uit 19 fte, waaronder een gedragswetenschapper, een managementassistent en uitvoerende medewerkers die inzetbaar zijn door heel het land. Deze leden van het team komen op locatie waar de locatiemanager hun ondersteuning wenselijk acht. Al deze medewerkers hebben een specifieke expertise, zoals jeugd- of verslavingszorg. Zij kunnen een positieve impuls geven aan het team op locatie en ondersteuning bieden bij de dagelijkse begeleiding van bewoners die overlastgevend gedrag vertonen.

Grenzen over

Eind vorig jaar ontstond er in de amv-opvanglocatie in Drachten een onstuimige fase, waar grensoverschrijdend gedrag het ‘nieuwe normaal’ werd, aldus adjunct manager amv Marieke van der Laan: ‘Op onze locatie waar alleenstaande minderjarige jongeren verblijven is veel doorstroom. We hebben steeds te maken met een nieuwe groep, nieuwe behoeftes en andere achtergronden. Dat bracht eind vorig jaar onrust in de groepsdynamiek. Er vonden meer incidenten plaats en de jongeren traden steeds meer op de voorgrond. We hebben een goed team en we zaten er bovenop. Tegelijk waren we zoekende naar passende handelingsalternatieven. De jongeren gingen steeds verder de grens over.’

De situatie leidde tot een escalatie, zegt amv-manager Kees Dijkstra. ‘Het team raakte de grip kwijt en de jongeren leken totaal niet ontvankelijk voor correctie. We moesten de regie terugnemen. We konden ons niet meer focussen op onze taken: het begeleiden van de jongeren. We blusten alleen nog maar brandjes.’ 

Locatie Drachten besloot om het AOT in te schakelen. ‘Het is belangrijk om een duidelijk doel voor ogen te hebben’, aldus Van der Laan. ‘Onze eerste insteek was het versterken van de competenties van medewerkers. Een ander doel was present werken: hoe kunnen we een goede connectie opbouwen met de jongeren door een benadering van hulpverlening die zich focust op de relatie tussen de hulpverlener en de cliënt? Met de komst van het AOT kwam er ruimte om dit soort onderwerpen te bespreken en de basis terug op orde te krijgen.’ 

Neutraal

Het AOT kijkt, soms vanuit een nieuw perspectief, mee naar de bewoners die overlastgevend gedrag vertonen. Het team staat er neutraal en objectief in en neemt kennis en ervaringen mee vanuit eerdere inzetten en extra trainingen voor de aanpak van overlastgevend gedrag. Bij een inzet ‘coaching on the job’ werken de AOT-medewerkers op locatie samen met het hele team en zorgen dat het team na hun vertrek nog beter gaat samenwerken. Ook kijkt het team of er omgevingsfactoren aangepast of verbeterd kunnen worden.

Meer gehoord

De inzet van het AOT was in Drachten ook merkbaar voor de jongeren. Van der Laan: ‘Zij krijgen nu meer duidelijkheid van ons over wat acceptabel is. De groep voelt zich meer gehoord, en dat merk je weer in het team. We hebben nog geen harde cijfers over incidenten, maar we zien wel dat er geen zware incidenten meer plaatsvinden.'

‘Het kan zijn dat medewerkers eerst het gevoel hebben dat ze bekeken, beoordeeld of gecontroleerd worden, maar zij kijken waar wij baat bij hebben en hoe we onze kwaliteiten zo goed mogelijk kunnen benutten’ aldus locatiemanager Van der Laan. ‘In Drachten was het AOT drie maanden aanwezig. Samen maak je plannen voor interventies, uiteindelijk beslis ik met mijn team wat we de AOT-adviezen gaan doen, hoe wij deze adviezen kunnen inbedden binnen de dagelijkse werkzaamheden. Naast het AOT hebben we versterking ingezet van een intercultureel mediator, extra beveiliging en hulpverlening voor medewerkers met een nare ervaring.’ 

Samenwerking

Het AOT werkt nauw samen met de (keten)partners zoals de IND, DTenV en AVIM (Afdeling Vreemdelingenpolitie, Identificatie en Mensenhandel). En met de bijzondere opvanglocaties binnen het COA, de intensief begeleidende opvang (ibo) en de handhaving- en toezichtlocatie (htl), en met andere specialismen die een bijdrage kunnen leveren bij de aanpak van ongewenst gedrag. Hoekman-Wijgers: ‘Het AOT maakt gebruik van externe partners bij complexe casuïstiek, bijvoorbeeld bij een plaatsing htl of een plaatsing ibo. IND kijkt dan mee in het procesmatige deel van de casus en kan adviseren over de voortgang van dit proces.‘

Uit de taboesfeer

De financiering voor het AOT loopt tot eind 2026 en er wordt hard gewerkt aan structurele financiering. Dijkstra is naar eigen zeggen pleitbezorger voor het AOT. De inzet ervan moet volgens hem dan ook uit de taboesfeer treden ‘Het is krachtig om een kijkje in de keuken te geven en je open op te stellen. Nieuwe inzichten, kennis, advies en bevestiging is juist een meerwaarde voor een team. We hoeven niet alles zelf te kunnen en het beste jongetje van de klas te zijn. En al helemaal niet bij een doelgroep als amv, die enorm gegroeid is de laatste jaren. We hebben te maken met pubers die ontheemd zijn. Dat is niet altijd het makkelijkste werk. Werken in een amv-locatie is echt een pure teamprestatie. Soms zelfs een topteampresentatie. Samenwerken betekent delen én ook loslaten.’