‘Extra letten op onrechtmatige detachering’

Volgens Adriana zijn vooral laagbetaalde arbeidsmigranten  kwetsbaar voor uitbuiting als ze via de sluiproute van een onrechtmatige detachering naar Nederland komen. ‘Dit was voor ons de aanleiding om extra op deze constructie te gaan letten zodat zo’n detachering volgens de normale procedure verloopt.'

Regels

Gedetacheerde werknemers zijn werknemers die in dienst zijn van een bedrijf in een andere EU-lidstaat, en tijdelijk in Nederland aan het werk gaan. Dit kunnen EU-burgers zijn maar ook mensen afkomstig van buiten de EU. Zij hebben geen Nederlandse tewerkstellingsvergunning nodig als ze hier met een Europese detachering aan de slag gaan. Pas als iemand hier langer dan drie maanden blijft werken, moet een Nederlandse verblijfsvergunning worden aangevraagd. Die aanvraag wordt dan door de IND beoordeeld. 

Bedrijven die mensen in de EU detacheren moeten sowieso aan Europese regels voldoen. Zo moet, onder andere, de werkgever met zijn bedrijf daadwerkelijk activiteiten verrichten in het land van vestiging en mag het bedrijf geen postbusfirma zijn. En de werknemer moet ‘zijn hoofdactiviteit hebben in de zendende lidstaat’, een regel die nogal wat onduidelijkheid oplevert, waarover later meer. 

‘Een voorbeeld? Een bedrijf dat wordt ingehuurd voor een klus in de bouw of voor seizoenswerk’, zegt Manja, ‘en dat ze daarvoor ook hun Braziliaanse of Azerbeidzjaanse medewerkers naar Nederland sturen. Als zij langer dan drie maanden hier zijn, moet een werkgever een verblijfsvergunning aanvragen bij de IND. Ook moeten de werknemers op hun rechten en plichten gewezen worden. Maar dat gebeurt vaak niet. Daarnaast zitten er bijvoorbeeld in Polen, Litouwen en Portugal vaak ook nog uitzendbureaus en intermediairs tussen. Dit maakt het extra lastig.’ 

Voorwaarden

De IND controleert bij het beoordelen van de verblijfsaanvraag, of de werknemer in het land van het bedrijf, dat werknemers detacheert, legaal mag werken en daarna terug kan keren. En de IND controleert of er een fatsoenlijk arbeidscontract is. Is dat niet het geval, dan kan de IND de verblijfsaanvraag  weigeren. 

‘Als collega’s merken dat er iets niet klopt, kan de Arbeidsinspectie een seintje krijgen’, zegt Diana Stefanescu, beleidsadviseur van de IND. ‘Als iemand niet rechtmatig in Nederland is, zou de Vreemdelingenpolitie in actie kunnen komen.’

Onduidelijkheid

Volgens Manja is er veel onduidelijkheid over de voorwaarden voor detachering, en dat is een probleem. De regel dat de werknemer ‘zijn hoofdactiviteit moet hebben in de zendende lidstaat’ laat bijvoorbeeld in het midden hoe lang die periode moet zijn.’

‘Dan kom je in een grijs gebied’, legt Adriana uit, en dat levert nog een uitdaging op: de toepassing van de regels verder verduidelijken. Ook daar wordt aan gewerkt. Toenmalig minister van SZW, Eddy van Hijum, kondigde in juli in een Kamerbrief aan dat hij de regel over de hoofdactiviteit wil verduidelijken. Door in Nederlandse regelgeving vast te stellen dat een werknemer zijn hoofdactiviteit in een land pas heeft als hij daar bijvoorbeeld ten minste drie maanden heeft gewerkt. 

Met alle betrokken partijen, zoals de IND, Sociale Verzekeringsbank en de Arbeidsinspectie, wisselen Manja en Adriana informatie uit om de onrechtmatige detachering verder in kaart te brengen. ‘We hebben daardoor al een redelijk beeld. Intussen werken we ook aan voorlichtingscampagnes in Nederland en in zendende lidstaten. En we kijken met het Juridisch Loket of zij de juridische dienstverlening aan gedetacheerde derdelanders kunnen verbeteren’, aldus Manja. 

Op de website www.workinnl.nl probeert SZW samen met andere partijen zoals de IND, de ministeries van Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de werknemers zo goed mogelijk te informeren over hun rechten en plichten. ‘Mensen die hier via een detachering komen werken, krijgen vaak weinig of geen informatie. Via de website proberen we hen te informeren’, zegt Manja. De IND wil in arbeidsgerelateerde correspondentie, bijvoorbeeld in positieve besluiten op een verblijfsaanvraag of in de documenten die de aanvrager bij uitreiking van het verblijfspasje ontvangt, een link opnemen naar deze website.

’Kijk naar het bredere plaatje’

Het Nederlandse migratiestelsel is volgens Diana ‘behoorlijk streng’ als het gaat om arbeidsmigratie die niet binnen de kennismigrantenregeling valt. Dat maakt de sluiproute via EU-detacheringen voor bedrijven extra aantrekkelijk. ‘Om onrechtmatig gebruik van detachering tegen te gaan zouden beleidsmakers dus naar het bredere plaatje moeten kijken’ zegt Diana. ‘Ook het verder inperken van flex- en uitzendwerk in risicosectoren zou de hoeveelheid onrechtmatige detacheringen terug kunnen dringen.’ 

Maar om de situatie voor deze arbeidsmigranten te verbeteren is volgens Adriana bovendien verdere Europese samenwerking noodzakelijk: ‘Nederland kan dat eigenlijk niet alleen oplossen. Gedetacheerde derdelanders (arbeidsmigranten met een nationaliteit van buiten de EU die voor een EU-werkgever werken – red.) moeten beter beschermd worden, vinden we. Daarom heeft onze minister dit op de agenda in Brussel gezet. Zonder gezamenlijke Europese oplossingen blijft er ruimte voor schijnconstructies.’