Tekst Sofie Smets
Foto Marketiek
Wat begon als een meeloopweek vol verwondering, groeide uit tot een zesjarige loopbaan bij het COA. Van woonbegeleider via het COA-Leerwerktraject tot programmabegeleider: Sozdar Khalaf is een vaste en gewaardeerde kracht in de begeleiding van bewoners. Als een van de eerste deelnemers aan het leerwerktraject laat zij zien hoe mensen die ooit zelf hun land moesten verlaten, een onmisbare bijdrage leveren aan het werk binnen de migratieketen.
Het COA wil zijn maatschappelijke rol als werkgever serieus nemen en biedt daarom mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, dus ook statushouders, de kans om binnen de organisatie te leren en te werken. Dit doet het COA door middel van leerwerktrajecten voor de functie van huismeester en van woonbegeleider.
‘Daarmee willen we een voorbeeld op het gebied van arbeidsparticipatie van asielzoekers en statushouders zijn’, aldus Joy Carp, adviseur Leren en Ontwikkelen en projectleider Leerwerktrajecten voor statushouders bij het COA. ‘Voor veel oud-bewoners is het moeilijk om aansluiting te vinden op de Nederlandse arbeidsmarkt, zelfs met hun diploma’s en werkervaring. Uit onze evaluaties blijkt dat deelname aan een leerwerktraject hun positie op de arbeidsmarkt aanzienlijk versterkt.’
‘Langzaam besefte ik dat hier alles anders werkt’
Sozdar, die inmiddels als programmabegeleider en functiecoach in azc Gouda werkt, studeerde Economie en Handel toen zij nog in Syrië woonde: ‘Ik wilde daar liever graag wat socialer werk doen, maar dat kon niet omdat ik geen Syrisch paspoort heb. Koerdische Syriërs zoals ik, krijgen geen paspoort en kunnen daarmee alleen privaat werk doen. En dus niet voor de overheid werken.’
‘Daarom gaf ik privélessen in wiskunde en Engels en werkte ik als boekhouder en managementassistent bij privébedrijven. Toen de oorlog begon, deed ik vrijwilligerswerk: ik hielp op schoolpleinen; ondersteunde mensen en kinderen bij hun dagbesteding. Uiteindelijk besloot ik Syrië te verlaten, het werd te gevaarlijk. Ik kwam in Noord-Irak terecht als UN-vluchteling. Daar werkte ik bij organisaties als UNICEF, UNHCR, UNFPA en Acted. Ook volgde ik toen cursussen en trainingen over het begeleiden van mensen en het omgaan met specifieke doelgroepen. Na vier jaar vertrok ik met mijn kinderen naar Turkije. Mijn man was al eerder vertrokken. Na maanden kwamen we naar Nederland via gezinshereniging. Ik dacht dat de problemen voorbij zouden zijn dus mijn verwachtingen waren hoog. Langzaam besefte ik dat alles hier anders werkt. Ik kreeg een kans omdat iemand bij het COA mij bij de hand nam.’
Verbonden
Via een toekomstcoach van Stichting Thuis Nieuw Rotterdam kwam Sozdar in aanraking met het COA-leerwerktraject. De leerwerktrajecten voor woonbegeleider of huismeester zijn bedoeld voor statushouders die hun inburgering hebben afgerond en willen doorgroeien. Zij combineren werken bij het COA met een erkende bbl-opleiding: één dag school en drie dagen praktijk per week. De komende lichting deelnemers volgt ter voorbereiding een voortraject van één tot vier maanden waarin zij onder andere Nederlandse taalvaardigheid, culturele, werk- en studievaardigheden verder ontwikkelen.
Het leerwerktraject van woonbegeleider paste goed bij het profiel van Sozdar. Ze werkte zelf immers al met vluchtelingen in Irak. Maar dat betekent niet dat ze haar kwalificatie cadeau kreeg. ‘Ik moest een leerbaarheidstoethalen en liep een week mee op een COA-locatie.’
Eten delen
Wennen aan een nieuwe manier van werken en de cultuur moest Sozdar wel. ‘De Nederlandse manier van leren, samenwerken en reflecteren is totaal anders dan wat ik gewend was. Ik dacht dat ik veel lessen en intensieve begeleiding zou krijgen. Hier kreeg ik juist meteen praktijkervaring. Klassiek lesgeven, de docent geeft leerlingen klassikaal uitleg, komt nauwelijks nog voor in het Nederlandse systeem; opdrachten worden anders aangepakt. Toch paste ik me snel aan en maakte ik mijn opdrachten met succes, ondanks mijn angst en de taaluitdaging. De werkcultuur was ook wennen: bijvoorbeeld eten delen met collega’s. Iets wat ik vanzelfsprekend vond, maar mijn collega’s niet. Collega’s konden ook direct zijn. Dat was soms confronterend. Maar we werken hier echt in een team. Ik kan alles bespreken, ik voel me veilig en krijg en geef feedback.’
Balans, nabijheid en afstand
‘Het contact met bewoners verliep makkelijk’, zegt Sozdar. ‘Maar ik moest leren grenzen aangeven en professioneel afstand bewaren, ook bij neigingen om overal bij te helpen. Mijn culturele achtergrond was een voordeel, omdat de barrière kleiner was. Tegelijkertijd werd er ook veel beroep op me gedaan.’
Volgens Joy komt dat vaker voor bij deelnemers aan dit traject. ‘Daarom besteedt de opleiding veel aandacht aan het balanceren van nabijheid en professionele afstand. Het is een complexe balans, waarbij vaak overleg met leidinggevende en team helpt om situaties goed in te schatten en professioneel te handelen. Collega’s merken dat bewoners soms meer vertrouwen hebben in mensen zoals Sozdar. Zij kunnen bewoners soms strenger aanspreken, wat nodig is en motiverend werkt. Wij kunnen rolmodellen zijn voor bewoners.’
De woonbegeleiders in opleiding volgen een versnelde mbo niveau 4-opleiding van twee jaar tot ‘Persoonlijk begeleider Specifieke doelgroepen’ en de huismeesters een versnelde mbo niveau 2-opleiding van één jaar tot ‘Facilitair medewerker’. Voordat het zover is, hebben de deelnemers al een voortraject van ongeveer vier maanden achter de rug. In deze periode werken zij aan hun taalvaardigheid en studievaardigheid, en leren zij meer over cultuurverschillen. Alleen wanneer zij dit traject succesvol afronden, kunnen zij doorstromen naar het leerwerktraject. Tijdens de laatste maanden van het voortraject lopen de deelnemers één dag in de week meer op de locatie, zodat ze ervaren hoe het werken bij het COA is en zij een zachtere landing kunnen maken bij de start van het leerwerktraject.
Onlangs ontvingen dertig statushouders hun diploma en in 2026 starten weer een paar nieuwe groepen. Joy: ‘Negentig procent van de vorige lichting kwam na het behalen van het diploma in dienst bij het COA, en de rest vond ergens anders een baan. Het COA is een gewilde werkgever onder statushouders, zij voelen zich verbonden met onze bewoners en willen graag bijdragen aan het werk dat ooit ook hén op weg hielp.’
Aanmelden VreemdelingenVisie
Wil je de VreemdelingenVisie voortaan in je mailbox ontvangen? Meld je dan aan bij de redactie en je krijgt een bericht als er een nieuwe editie van VreemdelingenVisie is gepubliceerd.
